DITSEM BLITS: JBM HERTZOG NAAM

Beste Johann


Dankie vir jou respons. Ons klompie oud JBM Hertzog matriekulante van 1963 het ’n halfeeu reunie op 16 Maart 2013 in Centurion gehou. Die meeste van die alma mater bevind hulle of in Gauteng of in die Kaap. Die kapenaars se vliegtuig retoerkaartjie het hulle goedkoper as die oorblywende vrystaters se brandstofkoste ! Die kort en lang van die storie is dat die oud leerlinge nie bewus was dat die skool nou Bloemfontein High School heet nie. In der waarheid tred verloor met ontwikkelinge die afgelope vyftig jaar in Bloem ens.

Na ’n paar biere en gekuier dink hulle dit sou goed wees as daar iewers oor die historiese meriete van dieou naam kon verskyn. Gert Coetzee van Volksblad is reg as hy s”e dat dit nie meer nuuswaardig is nie (Vgl byvoorbeeld die verandering van die JBM Hertzog-lughawe se naam na Braam Fischer wat moontlik publikasie waarde sou kon h”e.) Ons begryp Gert se standpunt, maar versoek jou vriendelik of jy nie die skrywe oor Hertzog se naam iewers in historiese konteks kon gebruik / plaas nie?

Ons berus ons in jou besluit. Gedane sake het tog nie keer nie...water onder deur die brug.

Vriendelike groete,

Kallie.

PS: Die aanhegtings van die publikasies oor genl. Hertzog en die marmer hoeksteen wat sy seun Albert by die skool onthul het, dien bloot as betroubare bronne.

OUD JBM HERTZOG LEERLINGE SE ONTEVREDENHEID



Na 'n halfeeu verneem oud leerlinge van die voormalige JBM Hertzog

Ho"rskool op hulle reunie te Centurion dat hulle ou skool se naam

sonder hulle medewete na Bloemfontein High School verander is. Mens

is mos trots op jou skool se naam en alles wat daarmee vereenselwig

word. Veral wanneer mens hierdie historiese naam van 'n bekende

voormalige Boere generaal en latere premier van die Unie van

Suid-Afrika in konteks lees met met ons land se gekiedenis . James

Barry Munnik Hertzog is in elk geval deels Engels en Duits. James Barry was

die engelse name wat hy van sy peetvader ontleen het en wat vernoem

was na die engelse verloskundige wat die eerste keisersnee in Suid

Afrika uitgevoer het. Barry was sy algemene noemnaam terwyl Munnik

deel is van sy voorouers se stamnaam uit Brunswyk, Duitsland. Barry

se oupa Dirk Willem was 'n skeepsagent wat op 'n seereis gedroom het

van skipbreukelinge op 'n eiland en die kaptein daarvan vertel het. Op

die roetekaart was daar wel 'n eiland wat die kaptein toe besoek het

en twee Britse skipbreukelinge, kapteins Perry en Harris gered het.

Uit dankbaarheid het hulle 'n egte silwer snuifhouer aan Dirk geskenk

wat deel van die familie se erfstukke op die Bergvliet landgoed geword

het.



Nadat Barry sy BA graad aan die destydse Victoria kollege (nou UV

Stellenbosch) in die regte behaal het, verwerf hy sy doktorsgraad aan

'n Nederlandse universiteit te Amsterdam. Generaal JC Smuts en dr DF

Malan wat sy latere politieke kollegas in die parlement geword het,

was sy alma mater. Dr Barry Hertzog het sy loopbaan as advokaat in

Bloemfontein begin en waar hy later as "Regter" of "Judex" bekend

gestaan het.In die aanvang van die Anglo Boere Oorlog het hy 'n

assessor van die krygsraad geword maar homself mettertyd as

veggeneraal bewys. In die besonder het hy sy strategie op Carlye's

Life of Frederick the Great geskoei wat die guerilla vegtegniek teen

die Britse magte vervolmaak het. Vervolgens het generaal Hertzog ‘n

fenomenale rol gespeel in die heropbou van die Afrikaner se akademiese

ontwikkeling in die stryd om kulturele oorlewing teen die Britse

veroweraars.Hy het onder andere in die eerste Vrystaatse kabinet saam

met met dr A.E.W. Ramsbottom en Abraham Fischer en uiteindelik

prokureur -generaal en minister van onderwys geword.

As politikus en kultuurleier het Hertzog vir gelyke regte geveg en die leuse "Ons Eie Eerste" ( geskoei op die primus interpares beginsel van eerste onder gelykes) geformuleer. Die Akademie vir Wetenskap en Kuns is ook met fondse gestig wat vir een van sy sake vir taalregte deur Afrikaners ingesamel is. Die Akademie se eerste kantoor is te siene in die voormalige Bloemfonteinse Tegniese Kollege (nou Motheo) waaruit die latere Technikon van die OVS aanvanklik ontstaan het as ’n kollge vir gevorderde tegniese onderwys.



Ons eie eerste het ook JBM Hertzog Ho”rskool se leuse geword. Daarom is dit

hartseer dat die skool met die beroemde Suid Afrikaanse doktor,

advokaat, regter, generaal, minister van buitelandse sake en premier

se naam vervang is.





--

Dr KJ de Beer (Kallie)

kareldebeer40@gmail.com